مروری بر پیشگامان ساخت آینده واقعیت مجازی

1266 ارسال شده توسط صابر سبحانی
دیدگاه‌ها برای مروری بر پیشگامان ساخت آینده واقعیت مجازی بسته هستند

زمان مطالعه: ۹ دقیقه

آینده بازی‌های دیجیتالی از آنچه شما به آن فکر می‌کنید نزدیک‌تر است!

نویسنده: صابر سبحانی

بازی‌بان – شماره پنجم و ششم/ مهر و آبان ۹۷
@bazibaan

درحالیکه نشسته اید عینک جدیدی را که خریده‌اید بر روی چشمهایتان قرار میدهید. از بین گزینه هایی که پیش رویتان است بخش بازی را با یک پلک زدن باز میکنید و از بین بازی‌ها، بازی فیلم شکارچیِ ببر را با پلک بعدی انتخاب میکنید. بلافاصله چیزی که میبینید سیاهی محض است. ناگهان خودتان را در دل جنگل پوشیده از برف میبینید. در اطرافتان هر کسی مشغول دویدن است در حالیکه همه به یک سمت میدوند! صدای غرش یک ببر که از پشت سرتان شنیده می‌شود خیلی نزدیک است، به سمت جلو میدوید تا مثل بقیه از صحنه فرار کنید. رویتان را برمیگردانید که میبینید درست یک ببر جلوی روی شما ایستاده و با دهان خونین به شما خیره شده است. گویا به چند نفس دیگر احتیاج دارد تا شما را در بر بگیرد. سردی هوا را در اطراف سرتان احساس میکنید اما چیزی که شما را از دست ببر نجات میدهد اسلحه نیست، بلکه تماس همسرتان است که صفحه فیلم را بسته و تصویرش بر روی دیوار مقابل نقش میبندد.

به خودتان می‌آیید و به عقربههای ساعت که جریان زندگی واقعی را نشان میدهد. چند نفس عمیق میکشید و بعد تماس را پاسخ میدهید. همسرتان فریاد می‌کشد که چرا دیر تماس او را پاسخ دادید و بلافاصله از شما میخواهد تا تماس سه بُعدی را فعال کنید، شما هم سریع اینکار را انجام میدهید و ناگهان آواتار سه بعدی همسرتان در کنارتان قرار میگیرد. شما فضای اطراف او و او فضای اطراف شما را میبیند اما آواتار او، به شکل سه بعدی درست روبرویتان قرار گرفته و با دستانش شما را مخاطب قرار میدهد! و میگوید “سالگرد ازدواجمون رو فراموش کردی؟” و شما جواب میدهید خیر! با یک کلیک دیگر یک جعبه بین شما و او قرار میگیرد، آنگاه میگویید این هم هدیه‌ای است که برایت خریدم! بازش کن. همسرتان بلافاصله با بازکردن جعبه هدیه، میتواند آن چیزی را که از دید او پوشانده (و سیاه کرده) بودید را ببیند، یک گردنبند طلاست. بعد از خداحافظی، پسرتان به شما زنگ میزند و میخواهد تا از طریق لینکی که برایتان فرستاده، به او پول قرض بدهید! شما هم با وقار خاصی و درحال راه رفتن این کار را انجام میدهید، که ناگهان پیامی روی صفحه بازمیشود و نوشته است شما فقط ۱۰ سانتیمتر با دیوار روبرویی فاصله دارید! فکرهایتان را جمع و جور میکنید و بعد دوباره با ذهنتان به عینک دستور میدهید که ادامه فیلم باز بشود.

از ماجرای فرضی بالا که بگذریم، فناوری این عینک فوق‌العاده، چندان از ما دور نیست. شاید از چندین سال قبل، فناوری واقعیت مجازی و یا افزوده در دنیا و در سازمانهای مختلف از جمله سازمان‌های نظامی بکار گرفته شده‌اند. اما در سالهای اخیر، شرکتهای بزرگ فناوری در رقابت با هم، پرده از اسرار خودشان برداشتند و شاید با دستپاچگی خاصی، به تبلیغ محصولات خودشان در این زمینه پرداختند. ماحصل این تبلیغات چند عینک اولیه بود که خیلی هم دوام نداشت. بعد شرکتهای بزرگ مثل والو، مایکروسافت، فیس بوک، اپل و گوگل، خبرهای بیشتری از فناوریهای در دست ساختشان منتشر کردند تا همه را برای سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ آماده ظهور عینکهای واقعیت افروده/مجازی/ترکیبی کنند. تقریباً هر شرکتی به دنبال توسعه این فناوری است و شرکتهای زیادی آینده خیلی خوبی را برای آن متصورند. برای مثال، گاهی پیش‌بینی می‌شود سود حاصل از این فناوریها از چند ده میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به چند صد میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ برسد.

الف) احساس بیگانگی با فناوری جدید

امروز وقتی نام VR و AR و MR و بطور کلی بگوییم XR شنیده میشود، تقریباً خیلی از ماها با آن احساس بیگانگی میکنیم. اما شاید در سالها قبل، در خصوص رایانههای شخصی یا حتی تلفنهای همراه هم همینگونه فکر میکردیم! مطمئناً با این مطلب موافق هستید که دیگر امروز رایانه را به چشم ابزار سرگرمی نگاه نمیکنیم و در کارهای گوناگون به آن وابستهایم، پس دور از انتظار نیست که این فناوری جدید هم در ۲۰ سال آینده بدرخشد. اما اینکه امروز XR بیشتر درحوزه سرگرمی و اپلیکیشنهای مرتبط با آن بکار می‌رود شاید به این دلیل باشد که ما حاضریم برای تفریح و بازی، پول زیادی پرداخت کنیم. همچنین این فناوری در سایر موارد کاربردی، خیلی پیشرفتی نداشته و ارزان قلمداد نمیشود، و چون شرکتها از توسعه بازیها پول و تجربه زیادی بدست میآورند، پس فعلاً هم در همین مسیر یعنی سرگرمی، گام برمیدارند.

اما همزمان، توسعه این فناوری در بخش عینکها ادامه دارد. عینک واقعیت ترکیبی که توسط شرکت مایکروسافت، به نام هلولنز، در حال توسعه و عمومی سازی است اما هنوز کار دارد تا بتواند بین مردم جا باز کند. واقعیت ترکیبی یعنی اینکه شما میتوانید بعد از اسکن محیط اطرافتان در عینک، اجسام مجازی را روی مثلاً میز خانه پیاده کنید و بعد با آن‌ها تعامل کنید مثلاً دو نصفش کنید یا دورش بزنید و غیره. شرکت گوگل هم درحال توسعه عینک واقعیت مجازی و اپلیکیشنها و قابلیت‌های اینچنینی است. آمازون، ساخت و استفاده از اپلیکیشنهای این فناوری را دنبال میکند. اپل و سایر شرکتهای بزرگ هم بیکار ننشستهاند.

ب) ریسک پیشرفت فناوری

هر تغییر و اصلاح و بهبودی در استفاده از این فناوری، آینده را دستخوش تغییر میکند. این تکنولوژی میتواند در خیلی از موارد بهغیر از سرگرمی از جمله پزشکی، ارتش، آموزش، روال معمول زندگی و شبکههای خبری ورزشی، و فروشگاهها و آموزش کارکنان و … بکار برود، که البته تاحدودی هم امروز بکار میرود. درحال حاضر، فناوری XR درحال رشد است و به همین دلیل قابلیتهایش محدود است. پروِ مجازیِ لباس (توسط اپلیکیشن) را در نظربگیریم، ایده خیلی خوبی است اما لازمه تحقق این ایده این است که تمام لباسها تبدیل به مدل سه بعدی بشود و سپس در یک هاست آپلود بشود، که این کار عملاً مشکل و هزینهبر است. در عوض، تصور کنید که یک فروشگاه تصمیم بگیرد وقتش و سرمایهاش را صرف ساخت اپلیکیشن پرو لباس واقعیت افزوده بکند و موفق هم بشود و بازخورد مناسبی از مشتریانش بگیرد، مطمئناً این موفقیت روی تصمیمات بعدی سایر فروشگاهها و برنامه‌نویسان و سرمایهگذران تأثیر میگذارد.

احتمالاً شنیدهاید که این اواخر بازی پوکمون‌گو، غوغایی در سراسر جهان ایجاد کرد؛ یا شاید یک بازی واقعیت مجازی نظر شما را به سمت خودش جلب کرده باشد؛ یا شاید اپلیکیشنهای واقعیت افزودهای مثل نمایش دهنده آناتومی بدن را دیده باشید؛ همینطور اپلیکیشن خرید و فروش آنلاین وسایل که در آن کاربر میتواند قبل از خرید، آن وسیله را در فضای خانه ببیند، همه این‌ها بین مردم جای خود را باز کردهاند.

ج) برنامه شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات

شرکت فیسبوک، عینک Oculus را که پیش از این در چند نسخه عرضه شده است، در ادامه ارتقای سخت‌افزاری خودش، به اکولوس کوئست رسانده است. یک عینک واقعیت مجازی که تقریباً خصوصیاتی را که برای اپل در ادامه مقاله ذکر خواهیم کرد، دربردارد. برای مثال بدون سیم است و سنسورهای درونی آن طوری تعبیه شده که بدون اسکنر خارجی، حرکات سر شما را تشخیص میدهد و موقعیت شما را در داخل اتاق با اسکن محیط درمیابد. رزولیشن این عینک، ۱۶۰۰×۱۴۴۰ برای هر چشم است و صدا درون هدست کار شده و با وسایل حرکتی جدیدتر، کار میکند.

شرکت آمازون، بر روی «سومریان» کار کرده است که یک محیط مبتنی بر وب است و به هر توسعه‌دهنده‌ای این امکان را میدهد تا با کمترین کدنویسیها، و درنتیجه با سرعت بالاتری، یک برنامه تعاملی واقعیت افزوده و یا واقعیت مجازی را تولید کند. مایکروسافت بدنبال توسعه هلولنز خودش است تا در یک یا دو سال آینده فناوری خودش را عمومی کند.حتی فایرفاکس هم به مرورگر واقعیت مجازی روی آورده تا در آینده بتواند یک نمونه تکامل یافته بهتر را به مخاطبینش عرضه کند.

قبل از اینکه به شرکت اپل برسیم باید نکتهای را یادآور بشویم. درحال حاضر عینک مخصوص، تلفن‌های همراه و کنسولهای بازی و … در بازار یافت می‌شوند که از این فناوری استفاده میکنند. هر کدام یک قابلیت ویژهای دارد و البته یک محدودیت خاص. خیلی از عینکهای واقعیت افزوده به تلفن همراه هوشمند برای نمایش فیلم متکی هستند. همین مسأله باعث سنگین شدن‌ آن‌ها و عدم نمایش کیفیت مطلوب برای لذت همه جانبه می‌شود و نارضایتی کاربر از این نوع عینک می‌شود.

البته این نوع عینک مشکلاتی مانند رزولیشن پایین، محدوده دید ناکامل، مشکل باتری، مشکل روشنایی و فوکوس، آسیب و خستگی برای چشم هم دارد. شاید از همه بدتر اتصال سیمی بعضی از این عینکها به Pc باشد که لازم است این‌ها همه برطرف شود. به این ترتیب شاید در آینده با روی کارآمدن سخت افزارها و پوشیدنیهای خوش‌ساخت و سبک و زیبا و در دسترس با قابلیت اتصال دائم به اینترنت (با سیم کارت یا…) این وسیله جای تلفن‌های هوشمند را در زندگی ما بگیرد.

حالا که ایرادات را شمردیم، برگردیم به شرکت اپل که با قدرت سعی میکند از امکانات و البته ظرفیت تعداد کاربرانی که در سراسر دنیا دارد، استفاده کند و به توسعه برنامه‌های مختص خودش بپردازد و قدرت را از سایر رقبایش برباید.

بنظر میرسد اپل، درحال جذب افراد متخصص این فناوری است و افراد زیادی را تا امروز جذب کرده است. اینگونه که شرکتهای حرفه‌ای را شناسایی کرده و کل تیم و یا فناوری‌شان را خریداری میکند. از سازندههای نوپای این فناوری گرفته تا شرکتهایی که لنزها و عینکهای با رزولیشن بالا و فریم ریت و میدان دید مناسب تولید میکنند، و چه بسا حتی مهندسان شرکتهای بزرگ دیگر حتی رقیب.

یک جنگ فناوری در حوزه واقعیت ترکیبی اتفاق افتاده است که انگار هیچ کسی به آن به چشم یک فناوری بدون آینده نگاه نمیکند.

درآخر بیاید نگاهی به چندتا از عینکهای احتمالی سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ و یا با تأخیر در سالهای بعدی، مثل عینک جدید شرکت اپل بیندازیم. البته طبق شایعات! و شنیدهها اپل همزمان با کار بر روی عینک واقعیت افزوده آینده خودش، بر روی یک عینک دوگانه AR/VR کار میکند. طبق جمع‌بندی شایعات، در این عینک هم سیستم عامل مخصوص اپل بکار گرفته شده که نام آن را rOS گذاشته‌اند. به این ترتیب در این عینک، مثل عینک اکولوس‌گو، دیگر به تلفن همراه هوشمند برای پخش یا نمایش تصویر نیازی ندارید، چون مستقل عمل میکند؛ چرا که با اتصال بدون سیم و از طریق وایرلس به دستگاهی که کاربردی مشابه رایانه دارد (اما اپل مک نیست، ولی پردازنده پر قدرتی دارد) وصل می‌شود.
این عینک قابلیت حرکت از داخل به بیرون را دارد (یعنی بدون هیچ دوربین اضافه‌ی دیگری در محیط اتاق که بخواهد حرکات شما را دریافت و به عینک انتقال بدهد، تنها با سنسورهای خود عینک(و یا دستگاه) حرکات شما را دریافت میکند و در محیط مجازی بازی یا … آن را پیاده‌سازی میکند. این عینک دارای رزولیشن بالا (طبق شنیدهها کیفیت ۸K برای هر چشم!) خواهد بود. با وجود کیت ARKit که اپل عرضه کرده است، برنامه نویسان میتوانند حسابی خودشان را برای ساخت اپلیکیشنهای جدید آماده کنند (مشابه بعضی شرکتهای بزرگ دیگر که کیت برنامه نویسی را عرضه کرده‌اند).

و باز هم برگردیم به دیگر رقیب جدی تمام عینکهای واقعیت ترکیبی، یعنی مایکروسافت، که با کنار گذاشتن پردازندههای اینتل و احتمالاً جایگزین کردن آن با ARM، سعی دارد تا هلولنز۲ را پرقدرتتر و با مصرف باتری کمتر در سال۲۰۱۹ عرضه کند. هلولنز۱ که برای توسعهدهندگان و ثروتمندان کنجکاو عرضه شد، با توجه به قابلیت‌های کاربردیش خیلی زود نظرها را به سمت خودش جلب کرد. قابلیت هولوگراف و محیط شناسی (برای تعامل تصاویر مجازی با محیط اطراف)، خصوصیت مهم هلولنز است. هلولنز که از سیستم عامل ویندوز ۱۰ استفاده میکند احتمالاً تا آینده نزدیک و بهبود و تکامل core OS (همان ویندوز ۱۰ اما با تغییراتی که ابزارهای پوشیدنی مثل عینکهای واقعیت مجازی میتوانند از سبکتر بودن آن بهره ببرند) به تأخیر خواهد افتاد. اما طبق گفتهها مشکل مایکروسافت دربرابر اپل این است که توسعهدهندگان اپل خیلی بیشتر از مایکروسافت هستند. میدان دید کم هلولنز۱، یعنی تنها ۳۵ درجه هم، یک ایراد اساسی است که در هلولنز۲ بهبود خواهد یافت.

شاید در ایران هم، گروه رسانه پرداز آمیتیس میتوانستند عینک واقعیت مجازی (و نه آمی تک) خود را توسعه بدهند اما به هر حال باید دید چه آینده‌ای در ایران و خارج منتظر این فناوری خواهد بود.

د) عبور از سرعت‌گیرهای پیشرفت

در کلام آخر، همانطور که قبلاً هم ذکر شد، عینکهای فناوری XR ، بعنوان نماینده این فناوری، دارای ایراداتی است که باید برطرف بشود. از جمله تعداد بازیها و اپلیکیشنهای آن که البته با افزایش توسعهدهندگان و برنامه نویسان سراسر دنیا، و بهبود سازوکار برنامه نویسی با استفاده از کیتهای جدید، قابل رفع است. و مشکل بعدی یعنی قیمت عینکها؛ مطمئناً قیمت ۳۰۰ تا ۵۰۰ دلاری و بالاتر، یک مانع بزرگ برای همگانی شدن آنهاست. یک مورد دیگر هم هست، کنترل ۶ درجه آزادی به معنای اینکه فردی که عینک را به سر دارد بتواند در جهات بسیاری حرکت داشته باشد و اثر همین حرکت را در عینک ببیند- این ایراد خودش را در محیطها و تحرکات بالا نشان میدهد- برای رفع این ایراد باید به دنبال راه‌هایی برای جایگزین کردن سیم‌ها با وایرلس و سنسورهای سیمی با سنسورهای درونی عینکها، بود. مشکل دیگر عینکها رزولیشن است.

رزولیشن که تعداد پیکسلهای صفحه را مشخص میکند، هرچه قدر بزرگ‌تر باشد کیفیت تصویر را هم بهتر نشان میدهد. چون فاصله چشمی عینکها با چشم کاربر کم است، رزولیشنهای پایین عملاً مانعی برای غوطهور شدن در دنیای این فناوری است. نکته دیگر فریم ریت است که هرچقدر بالاتر باشد بهتر است. یک ایراد دیگر هم هست و آن اینکه عینک بتواند میدان دید و بعد فوکوس مناسبی به کاربر بدهد. هرچقدر میدان دید عینکها که امروزه حدود ۱۰۵و نزدیک به آن است به میدان دید انسان یعنی ۱۸۰ درجه نزدیک بشود، طبیعیتر است.

در نهایت این فناوری فقط در عینک خلاصه نمیشوند و شاید نمونه واقعیت افزوده (و ترکیبی) را در رسانه ملی دیده باشید که یک کارشناس ورزشی با نمایش سه بعدی و تغییر جایگاه بازیکنان یک تیم، سعی میکند کاربران را با ترکیب تیم آشنا بکند. البته احتمالا توسعه‌دهندگان این فناوری، یک رقیب هم دارند و آن رقیب شرکتهایی هستند که سعی میکنند بدون استفاده از عینک و با قابلیت تشخیص حرکت سر و یا چشم، کنترل یک کامپیوتر را بدست کاربر بدهند.

فارغ از همه این مسائل، ما درحال زندگی هستیم و باید فاصله مجاز زندگی خود را با این ابزار تکنولوژیک حفظ کنیم و خیلی راحت و صمیمانه با چیزهای فیزیکی و حقیقتاً واقعی! زندگی کنیم.

بین نوشت:

به داشتههایمان کمی فکر کنیم. وقتی که ما با ذهنمان میتوانیم بین هزاران رؤیا یک رؤیا را انتخاب کنیم و در آن غوطهور بشویم و بدون توجه به اطرافمان، تنها با نیروی خدادادی، خودمان را در داخل یک ورزشگاه چند صد هزارنفره و یا در اوج آسمان تصور کنیم… یا با خواندن کتاب‌ها و سرنوشت افراد، خودمان را جای آن‌ها بگذاریم و قدم به قدم با آن‌ها در محیطهایی که هرگز نبودهایم، و اتفاقاتی که هرگز تصور نمیکردیم، قرار بگیریم، تکنولوژی از آنچه فکر میکنیم خیلی عقب تر است، نه؟