چند توصیه تربیتی در خصوص کودکان و بازی‌های ویدیوئی
- 1589 ارسال شده توسط مرتضی جمشیدی
- بدون نظر
خدا رحمت کند پدر ابداع‌کننده‌های این بازی‌ها را!
نویسنده: آسیه حسینی‌نیکو
بازی‌بان – شماره هفتم و هشتم/ آبان ۹۸
@bazibaan
اسباب‌بازی‌ها یکی از منابع مهم شناخت برای کودکان محسوب می‌شوند. هر پدر و مادری قبل از به دنیا آمدن کودکش دغدغه خرید و فراهم کردن لوازم مورد نیاز او را دارد و گاهی حتی سعی می‌کنند چنان جوانب کار را درنظر بگیرند که یک روز نیاز کودک به تعویق نیفتد. فرزندشان را در سنین مختلف در نظرمی‌گیرند و به اقتضای آن وسیله خاصی را تهیه می‌کنند. در واقع اسباب‌بازی‌ها بخش مهمی از خریدهای قبل از تولد به حساب می‌آیند.
بسیاری از پدر و مادرهای امروزی به خوبی به یاد دارند که بخش اعظمی از دوران کودکی و اوقات فراغت خود را مشغول بازی با اسباب‌بازی‌هایی که بعضاً ساده بودند اما سبب تحرک زیادی می‌شدند، سپری می‌کردند. هم‌چنان هم اکثر متخصصان و والدین آن بازی‌ها را به بازی‌هایی که تحرک کمتری ایجاد می‌کنند مرجح می‌دانند. اما واقعیت این است که ما امروزه با نوع دیگری از بازی‌ها مواجه هستیم که ویژگی‌های بازی‌های قدیمی و سنتی را ندارد و مزایا و معایب خود را داراست.
خوشبختانه هنوز والدین در سبد خرید پیش از تولد تبلت و گوشی را قرار ندادند اما کودکان به زودی از همان روزهای اول با این وسیله آشنا می‌شوند و چیزی نمی‌گذرد که کودکی که هنوز با دنیای اطراف خود آشنا نیست می‌تواند با مهارتی بالا مراحل بازی‌های رایانه‌ای را یکی پس از دیگری طی کند. ما بزرگ‌ترها هم غرق در خوشحالی که کودکان امروز واقعاً باهوش هستند؛ ما تا سن فلان و بهمان کارهای ساده با گوشی را هم نمی‌توانستیم انجام بدهیم.
امروزه، بازی‌های رایانه‌ای، موبایلی، کنسولی و بازی‌های اینترنتی و آنلاین که به مجموعۀ آن‌ها «بازی‌های الکترونیکی یا دیجیتال» می‌گوییم چالش بزرگی در امر فرزندپروری به حساب می‌آید. بسیاری از والدین در تعامل با فرزندشان درباره این بازی‌ها دچار مشکل هستند و نمی‌توانند به درستی آن را مدیریت کنند.
فراموش نکنیم در امر تربیت فرزندان و مدیریت رفتاری آن‌ها باید به دو نکته مهم توجه کنیم. این موارد اغلب همان خطاهایی هستند که اکثر والدینی که با مدیریت بازی‌های الکترونیکی در منزل دچار مشکل هستند به آن مرتکب می‌شوند.
اولین مسئله نداشتن قوانین ثابت و پایبندی به آن‌هاست. از طرفی مادران و پدران مخالف استفاده تمام وقت بچه‌ها از بازی‌های دیجیتال در اوقات فراغتشان هستند؛ اما به محض پیش‌آمد بحران در خانواده برای سرگرم‌سازی کودک از این وسیله‌ها استفاده می‌کنند. به کرّات دیده‌ایم که کودک در مطب دکتر بی‌قراری می‌کند و والدین اجازه بازی با گوشی و تبلت را صادر می‌کنند و در دل می‌گویند خدا رحمت کند پدر مخترع این بازی‌ها را! یا به دلیلی والدین باید منزل را ترک کنند و مجدد اجازه استفاده را صادر و یا حتی آن را توصیه می‌کنند؛ پسرم یا دخترم با تبلتت بازی کن تا من برگردم. به چیزی دست نزن فقط با تبلتت بازی کن!
اینها مواردی است که فرزندان ما را دچار تناقض می‌کند و خود ما را در مدیریت، کنترل و استفاده صحیح دچار مشکل می‌سازد. باید به خاطر داشته باشیم اگر می‌خواهیم اولین گزینه کودک ما انتخاب بازی‌های دیجیتال نباشد، باید این اولین انتخاب خودمان را نیز در مواقع کمی غیرطبیعی یا بی‌حوصلگی‌مان اصلاح کنیم. پدر یا مادر خسته هستند، حوصله ندارند، اجازه زمان بازی دو برابر می‌شود. اینها نکاتی است که در کل خودمان را گرفتار می‌کند. پس دقت کنیم. قوانین ثابتی برای منزل وضع کنیم و در همه شرایط به آن عمل کنیم. به طور مثال اگر می‌گوییم روزی یک ساعت بازی دیجیتال، همه افراد منزل موظف هستند که این مسئله را رعایت کنند. حتماً از قبل به فکر مواقع بحران و همان استثناهای معروف باشیم و به جایگزین‌ها فکر کرده باشیم. لیستی از فعالیت‌های جایگزین، تهیه کنید و در شرایط مورد نیاز به سراغ آن بروید. آن‌ها را به فرزندتان پیشنهاد دهید یا در صورت لازم آن را برای او فراهم کنید. اگر از قبل به جوانب کار فکر کرده باشیم، می‌توانیم به خوبی اوضاع را مدیریت کنیم. چیزی که مهم است این است که خودتان مدام بر هم‌زننده قوانین‌تان نباشید.
اما خطای دوم خودمان هستیم. تا از کار فارغ می‌شویم، یا به رختخواب می‌رویم، می‌خواهیم کمی استراحت کنیم، منتظریم، و بسیاری موارد مشابه، تنها گزینه انتخابی ما گوشی یا تبلت است. چه‌طور می‌توانیم انتظار داشته باشیم کودکی که صبح تا شب کنار ماست و قدم به قدم از ما می‌پرسد، به ما نگاه می‌کند، انتخابی جز این را داشته باشد. ما به عنوان پدر و مادر به سبب نقش مهمی که در تربیت کودک‌مان داریم باید به تک‌تک انتخاب‌های‌مان فکر کنیم و بدون اندیشه و سهل‌انگارانه از کنارشان نگذریم، باید بدانیم همین انتخاب‌های فردی‌ماست که محصولش می‌شود آموزش‌های مؤثر و در نهایت ویژگی‌های رفتاری فرزندمان. هر لحظه به انتخاب‌ها و رفتارتان فکر کنید و آگاهانه برگزینید.
در کل می‌توانیم بگوییم خطای دوم هم از خطای اول ناشی می‌شود. بی‌قانونی تمام زندگی ما را فراگرفته و ما عموماً آدم‌هایی با سبک زندگی هر چه پیش آید خوش آید هستیم. در توضیح خطای دوم گفتیم بدون برنامه از گوشی استفاده می‌کنیم. توجه داشته باشید برنامه نداشتن مساوی است با بی‌قانونی. قانون‌ها کنار هم قرار می‌گیرند و برنامه را تنظیم می‌کنند. بارها مشاهده کردیم که اکثراً افراد در مترو گوشی خود را درمی‌آورند و مشغول بازی می‌شوند. این بدین معناست که این افراد برای زمان داخل متروی خود برنامه از قبل تعیین‌شده‌ای ندارند و به اقتضای موقعیت و برای جلوگیری از حوصله سررفتن دست به گوشی شده‌اند و در ادامه یعنی این افراد قوانین از پیش تعیین‌شده‌ای نیز ندارند؛ یعنی قانون یا حد مشخصی برای کار با گوشی وجود ندارد، یعنی قانونی برای میزان بازی هم وجود ندارد. خبری از قوانین سلبی که نیست، قوانین ایجابی هم وجود ندارد. من چه کارهایی باید انجام دهم؟!
خلاصه کلام آن‌چه باید قبل از هر چیز برای پدرها و مادرها روشن شود این است که بدون برنامه نمی‌توان وارد گود فرزندپروری شد. باید از قبل قوانین ما، بایدها و نبایدهای ما به صورت واضح برای هر دو والد مشخص باشد. ابتدا قوانین و برنامه‌های ویژه خودشان به کار بسته شود و در ادامه قوانین و برنامه مربوط به فرزندان اجرا، پیگیری و نظارت شود. واضح است بحث بازی‌های الکترونیکی یا دیجیتال هم مستثنا از این قاعده نیست. باید والدین به طور مشخص در مورد آن گفت‌وگو کنند و قوانین مربوط به خود و فرزندان‌شان را تنظیم کنند و در مورد اجرای قوانین و نظارت بر عملکرد افراد خانواده اقدامات لازم را انجام دهند.
منابع:
نظریه‌های یادگیری (هرگنهان، ترجمه علی‌اکبر سیف)
کتاب راهنمای کامل تربیت کودک (نشر صابرین)
کودکان نافرمان (بارکلی، ترجمه حمید علیزاده)
دیدگاه کاربران